Een tekening van voor anker liggende fluitschepen.

Tijdens de zoektocht naar schepen die binding hebben (gehad) met de gemeente Ridderkerk kwam ik terecht bij documentatie over de Vereenigde Oostindische Compagnie (V.O.C.) gedurende de periode 1711 -1786. In die tijd hebben er twee schepen bestaan met de naam "Huis ten Donk", en ook twee schepen met de naam "Ridderkerk". Reden genoeg om over die schepen iets te schrijven, zonder dat het een uitgebreide les "Geschiedenis" gaat worden. Maar toch even een heel kort stukje over de V.O.C.

De V.O.C.

De V.O.C, was een grote handelsonderneming met meerdere vestigingen (zogenoemde "kamers") in Nederland. In het buitenland was men goed vertegenwoordigd; men had o.a. het alleenrecht op de handel naar/van het Verre Oosten. Tegenwoordig zouden we het woord "multinational" voor de V.O.C, gebruiken. Liet men in het begin van de V.O.C, de handelsschepen bij willekeurige scheepswerven bouwen, later ging men over tot het oprichten van eigen scheepswerven waar de zeilschepen werden gebouwd die voor transport van de handelswaar zorgden. Naast vracht werden op deze schepen ook regelmatig mi¬litairen en gevangenen vervoerd. De afmetingen en uitrusting van de schepen waren voor die tijd erg groot te noemen.
Hoewel er tegenwoordig meestal wordt geschreven over het "Huys ten Donck", droegen de beide schepen de naam "Huis ten Donk"; navraag bij jonkvrouw Catharina Groeninx van Zoelen, de huidige bewoonster van "Huys ten Donck", leverde op dat er in de loop der tijd veel schrijfwijzen voor "Huys ten Donck" in omloop zijn geweest; de schrijfwijze van de scheepsnamen is daarop geen uitzondering.

Huis ten Donck.

Over de V.O.C.-schepen is o.a. het volgende te vertellen: In 1711 werd op de V.O.C.-werf aan de Oostzeedijk in Rotterdam een schip gebouwd met de naam "Huis ten Donk". De naam van het schip verwees naar het toenmalige "Huys ten Donck", waarvan de eigenaar Marinus Groeninx van Zoelen was.
Hij was ook lid van de Rotterdamse kamer van de V.O.C.
Het schip, met de typeaanduiding "fluitschip", had drie masten en een tonnage van 325 last, ofwel 650 ton. Het was een betrekkelijk smal schip met een vlakke bodem dus zeer geschikt voor ondiepe wateren. Aan bemanning en passagiers kon men maximaal 180 personen meenemen, maar het schip werd vooral gebruikt voor het vervoeren van vracht.

Eerste reis.

Op 10 mei 1712 begon dit schip, met als gezagvoerder/ kapitein Jan van Diemen, haar eerste reis vanuit Goeree met als eindbestemming Batavia in Indië (het tegenwoordige Jakarta in Indonesië). Bij Kaap de Goede Hoop, waar een stop werd gemaakt, kwam men op 17 februari 1713 aan. Hier was even wat tijd voor reparaties, het bijkomen van de vermoeienissen en het aanvullen van de noodzakelijke proviand. Op 3 april 1713 begon het tweede deel van de reis en zette men koers naar Batavia. Dit traject was aanzienlijk korter vergeleken met het eerste deel, want men kwam op "al" op 4 juli 1713 in Batavia aan. De terugreis, ook met kapitein Van Diemen, liet lang op zich wachten. Na begin 1715 het traject Batavia - Ceylon (Sri Lanka) zonder lading te hebben afgelegd, kon er in Ceylon lading worden ingenomen. Op 18 december 1715 vertrok men vandaar en via een tussenstop van een maand in Kaap de Goede Hoop werd op 8 juli 1716, dus ruim 4 jaar na vertrek uit Goeree, het einddoel Texel bereikt. (Wordt vervolgd met deel 2.)

Huib van Vliet.

Vervolg Schepen van de V.O.C met de naam "Huis ten Donk" deel 2.